beeld: Rossel Chaslie Dit programma is gemaakt in samenwerking met Stuart Rahan.
De Nieuwe Liefde staat op 24 juni, in de aanloop naar Keti Koti, in het teken van het Sranantongo. Als een taal die onlosmakelijk is verbonden met de geschiedenis van Suriname en Nederland, richten we onze aandacht op het ontstaan, de ontwikkeling en het toekomstbeeld van het Sranantongo. Kom verdwalen in de vele verhalen, gedichten en liederen die worden voorgedragen. Verdiep je in eeuwenoude kennis en verrijk je met kunst.
Te gast zijn: Gerson Main, Iven Cudogham, Charisa Chotoe, Prof. Soortkill, Tirsa With, Denise Jannah, Sanguilla Vabrie, Krofaya Kromanti, Sarah-Jane, Afu Sensi, Felix Burleson, Hermine Haman, Carlo Hoop, Rudy Uda, Stuart Rahan, Diana Vlet en MOK the one man band.
12:30 Inloop 13:30 Inleiding: Wan pisi fu mi tongo – Een stukje van mijn taal 14:45 Kinderprogramma (uitverkocht!) 15:00 College: Sabi Diri – Kennis is kostbaar 16:30 Workshop: Powema 16:30 Workshop: Basisbeginselen Sranantongo 18:00 Eten van eethuis Ricardo’s en muziek 20:00 Voorstelling + gesprek Switi fu mi tongo – Het heerlijke van mijn taal
13:30 Wan pisi fu mi tongo – Een stukje van mijn taal
We beginnen met de inleiding Wan pisi fu mi tongo – Een stukje van mijn taal door Stuart Rahan over de historie van het Sranantongo. Diana Vlet en haar Samboera groep zegenen de dag met een plengoffer.
14:45 Kinderprogramma (uitverkocht*)
Kids are the future! Samen met Gerson Main en Iven Cudogham zingen we de mooiste Surinaamse liederen, leer je eerste Sranantongo woordjes en spelen we klassieke spelletjes. (*Voor het kinderprogramma heb je een apart ticket nodig, deze zijn helaas uitverkocht. )
15:00 Sabi Diri – Kennis is kostbaar (college)
Odo, oftewel spreekwoorden, worden door Sranantongosprekers verbaal en non-verbaal gebruikt als variant op de Afrikaanse spreekwoordentraditie, die met de Trans-Atlantische mensenhandel haar intrede in Suriname deed. In Suriname werden de odo als geheimwapen gebruikt tegen de onderdrukkers van de koloniale dwangarbeid. De gelaagdheid van odo stelden/stellen de gebruikers in staat om taal en levenskennis te verrijken. Rudy Uda vertelt in Sabi Diri – Kennis is kostbaar over het bijzonder belang van de odo als gedeeld Surinaams erfgoed.
Odo worden nog dagelijks gebruikt in Nederland en Suriname. Maar waar komen de odo vandaan en hoe zijn ze gevormd? Wie staan bekend als de voornaamste odo-makers? En hoe gebruik je odo eigenlijk in je communicatie. Odo bestaan overigens niet alleen als gesproken en geschreven vorm. Ook worden odo gezongen of gebruikt als non-verbaal communicatiemiddel – namelijk via diverse textielvormen. Kortom, Sabi Diri – Kennis is kostbaar draagt een stukje kennis rondom odo aan je over om van te leren en mee te experimenteren.
16:30 Powema (workshop)
Als gastdocent neemt dichter KrofayaKromanti je mee in de wereld van de powema, het rijke erfgoed van de Sranan-poëzie. In deze workshop duiken we in de mooiste woorden en zinnen uit het Sranantongo die de kracht hebben complexe gevoelens te uiten. Vanuit jouw inspiratiebronnen zoeken we samen naar de woorden die je heden, verleden en toekomst samenbrengen en maak je je eigen unieke powema.
16:30 Basis Sranantongo (workshop)
Waarom maakt het Sranantongo gebruik van het Latijns alfabet, terwijl er in die Surinaamse samenleving het Afaka-schrift is ontstaan? Waarom worden er slechts twintig letters uit het Latijns alfabet gebruikt, en wat doen we met de zes andere letters? Over de diftongen wordt nog steeds gediscussieerd: is het nu ei of ey, ai of ay, ui of uy? Het Sranantongo gebruikt in principe geen dubbele klinkers of medeklinkers, al zijn er wel wat uitzonderingen.
Welke lidwoorden zijn er en waarom kent het Sranantongo geen meervoudsvormen met -en of ’s aan het eind? Het is een klanktaal: wat je hoort, dat schrijf je op. En waar komen bepaalde woorden vandaan?
In deze workshop maak je kennis met de taal door de basisbeginselen van de spelling en de grammatica tot je te nemen. Surinaamse linguïsten hebben bij de vorming van de taal bewust voor een internationale aanpak gekozen, waardoor het leren iets makkelijker gaat.
18:00 Eten en muziek
Een fesa is natuurlijk niet compleet zonder eten en wie kan ons beter voorzien van een switi portie dan eethuis Ricardo’s
20:00 Switi fu mi tongo – het heerlijke van mijn taal
De voorstelling Switi fu mi tongo is werkelijkwaar een lekkernij voor de geest. Leun achterover en laat MC Denise Jannah je vervoeren. Geniet van poëzie van dichters Sanguilla Vabrie en KrofayaKromanti, muziek van Sarah-Jane en rapper Afu Sensi. Waan je in de geest van Edgar Cairo vertolkt door acteur Felix Burleson. Journalist Charisa Chotoe praat met presentator Tirsa With en Prof. Soortkill van Smibanese University over hun beleving en inzicht op het voortbestaan van het Sranantongo.
Omdat het exact anderhalve eeuw geleden is dat de slavernij in de Nederlandse koloniën is afgeschaft, willen we eens diep op het Sranantongo inzoomen: hoe is het ontstaan, wat is de huidige staat van de taal en waar voert het naartoe? In het Nederlands hebben veel Sranantongo-woorden hun ingang gevonden – bijna iedereen kent de begrippen duku, fesa en pata wel, die de Van Dale hebben gehaald.
Voor veel Nederlanders behoren dat soort leenwoorden tot de ‘straattaal’, al wordt dat begrip niet door iedere Surinamer gedragen. Op deze dag ervaar dat het Sranantongo geen straattaal is, maar de rijke, gelaagde lingua franca van Suriname, naast het Nederlands. Het is een taal met een eigen grammatica en spelling; een volwaardige taal, dus, met haar eigen typische karaktertrekken.
In de kolonie namen witte Nederlandse docenten een loopje met het Sranantongo, alsof het zich niet voor verhalen, gedichten, liedjes en spelletjes zou lenen. Daar zijn behoorlijk wat activistische snaren door geraakt: Papa Koenders, Eddy Bruma, Dobru en vele anderen hebben het tegendeel ruimschoots bewezen.
Tegenwoordig uit de taal zich in tal van internationale vormen: muziek, spoken word, rap, proza en poëzie en heel wat mensen en organisaties zijn nu bezig het Sranantongo en haar basisbeginselen aan de dag te leggen.
Markt
Gedurende de dag vind je in het pand kraampjes met o.a. boeken, speelgoed en kunst van o.a. Rossel Chaslie.
Een schip vol woorden bekijkt de geschiedenis van Suriname door de lens van het Sranantongo, de toonaangevende taal van Suriname. Ontelbare schepen landden er. Hun dek en kajuit vol kolonisators, handelaars en missionarissen, hun ruim vol tot slaaf gemaakten en ‘contract’-arbeiders. Wilde je er overleven, dan moest je met elkaar leren praten – in eigen en andermans woorden.
Charisa Chotoe is presentator, verslaggever, freelance journalist en host. Kortom, een allround mediamaker. Ze presenteert onder andere de NPO 3-programma’s Propaganda en SPOT ON en werkte eerder als freelance journalist voor AT5, Puna en 3voor12. Charisa heeft voor haar werk veel nationale en internationale artiesten gesproken en wordt vanwege haar expertise in de urban muziekindustrie regelmatig gevraagd aan te schuiven bij radioprogramma’s.
Prof. Soortkill
Prof. Soortkill is een wijsgeer, schrijver en medeoprichter van SMIB WORLDWIDE, een lifestyle brand uit de Bijlmer. Zij hebben een eigen kledingmerk, muzieklabel, festival en boeken, en bestormen de culturele sector sinds 2014. Hiernaast is hij de oprichter van de Smibanese University, een educatieve tak binnen SMIB.
Foto: Texas Schiffmacher
Afu Sensi
De van origine Surinaamstalige rapartiest Afu Sensi heeft door zijn deelname aan het Sranan Gowtu project – in opdracht van Top Notch – de Surinaamse taal en muzikaliteit nog meer weten te integreren in zijn rapmuziek. De uniciteit van zijn teksten onderscheidt hem in de Nederlandse hiphopscene en bracht hem een sponsordeal met ‘Patta’ en samenwerkingen met o.a. Ronnie Flex, Typhoon en Trafassi, Fernandes en Puma. Naast live optredens op meerdere podia in NL en BE heeft Afu Sensi 2 EP’s uitgebracht.
4 the Culture – Sarah-Jane en Mr Jetfly
Sarah-Jane heeft haar liefde voor ritme en melodieuze harmonieën te danken aan de Surinaamse muziek, vooral kawina. Via haar muziek wil ze erkenning geven aan alle kawina en kaseko bands die haar muzikaal geïnspireerd hebben, en zeker ook een bijdrage hebben geleverd in de artiest die Sarah-Jane vandaag de dag is. Sarah-Jane heeft de handen ineen geslagen met Marlon Francis beter bekend als Mr. Jetfly, toetsenist bij La Rouge en muzikaal leider van o.a. Kenny B. Dit duo vormt 4 The Culture en laat zien dat kawina muziek van hoge klasse is en voor diversiteit kan zorgen binnen de mainstream muziek scene.
Tirsa With
Tirsa With is presentator, (stem)acteur en programmamaker. Ze is een van de vaste gezichten van Het Klokhuis (NTR). Ook is ze presentator en redacteur van het online nieuws & geschiedenisprogramma van Omroep ZWART: “Once Upon A Timeline.” Daarnaast spreekt ze audioboeken in en modereert ze evenementen in de culturele sector. Tirsa is geboren in Suriname en getogen in Nederland. Na 4 jaar op het tweetalig gymnasium verhuisde ze naar Duitsland om daar haar middelbare school af te maken op een internationale campus. Ze studeerde cum laude af in literatuurwetenschappen in Amsterdam en New York. Tijdens haar studie stond ze regelmatig op het podium als spoken word artiest. Daarna bleef ze zich verder ontwikkelen: haar schrijven in het Slow Writing Lab, de vrije master van Het Nederlands Letterenfonds, haar makerschap in de Oorzaken Academy van het NPO Fonds voor verhalende podcasts, en haar acteren in de Meervaart Studio, DOX Studio en productiehuis degasten.
beeld: Miriam Guttman
Gerson Main
Gerson Main (1986, Paramaribo) kreeg bekendheid door zijn deelname aan het tv-programma ‘De Beste Singer-Songwriter van Nederland’ in 2015. Sindsdien heeft hij samen gewerkt met artiesten als Akwasi, Dio, Steffen Morrinson en Sarah Jane. In 2020 verscheen zijn singel ‘ Coco kan het!’
Foto: Tim Brandsma/Hoge Toon
Iven Cudogham
Iven Cudogham is vader van zeven kinderen en woont in hartje Amsterdam. Hij is in 1977 geboren te Paramaribo in Suriname en woont sinds zijn derde in Nederland. Na zijn afstuderen aan de Hogeschool van Amsterdam heeft Iven een paar jaar in het bedrijfsleven gewerkt. Maar al gauw koos hij ervoor zijn hart te volgen en ging werken in de media. Sinds 2018 schrijft Iven prentenboeken over de slimme spin Anansi. Inmiddels heeft hij drie prentenboeken geschreven en komt zijn vierde prentenboek van Anansi de spin begin november uit.
Foto: Chris van Houts
Sanguilla Vabrie
Sanguilla Vabrie is dichter, singer en songwriter geboren in Suriname en schrijft in het Nederlands, Engels en Sranantongo. Zij dicht onder de naam Avanaisa Emelijo, ter ere aan haar voorouders en grootmoeder Haar liefde voor verhalen is ontstaan door haar opa en inzichten om deze te schrijven is mede voortgevloeid door de uitstraling en kracht van Ms. Maya Angelou. Met veel passie heeft zij de schoolbezoeken van Michael Slory mogen meemaken en daardoor is hij naast Celestine Raalte en Louise Wondel ook een van haar dichterlijke inspiratiebronnen.
Flos Rustveld
Flos praat het liefst Sranantongo. Haar gedachten en dromen worden volledig in deze taal gevormd. Ze zet zich in om deze taal te behouden. Als radiomaker schittert ze elke week op Caribbean FM in het programma “SRIBI SWITI”, wat “slaap zacht” betekent, met een verhaal in het Sranantongo. In samenwerking met NAKS Nederland heeft Flos in 2014, 2015 en 2016 de Sranantongo Bakadina georganiseerd. In 2019 en 2020 bracht ze de kinderboeken “Meti fu boyti” en “Meti fu busi” uit.
In 2014 vertaalde ze “Slaaf kindje slaaf” van Dolf Verroen naar het Sranantongo onder de titel “Wan gro-ede kon gi Maria”.
Krofaya Kromanti
Krofaya Kromanti, nazaat van Afrika, geboren in Suriname als Marva Biekman. De kracht van haar oorsprong maakte dat zij haar naam veranderde. De taal heeft zij niet in de schoolbanken geleerd. Krofaya is een autodidact. Zij doet haar best om het diepe geheim van de taal te ontrafelen. Sinds 2014 heeft Krofaya reeds zes boeken in het Sranantongo geschreven. Momenteel is zij bezig met het zevende boek. Krofaya presenteert haar gedichten op geheel eigen wijze, overwegend over zaken die zich afspelen in de samenleving. Zij stond op diverse podia in Nederland maar ook in het buitenland. Vorig jaar viel haar een grote eer te beurt om in Addis Ababa, Ethiopië op te treden.
Stuart Rahan
“We zijn analfabeten in onze eigen taal”– Tot die vreselijke ontdekking kwam Stuart bij de oprichting van het Sranantongo platform op Facebook ‘Kruderi Nanga Krutu’. Om meer structuur te brengen in de hulp van ‘analfabeten’ en belangstellenden voor het Sranantongo is aansluitend Stichting KENK-I opgericht. Het is een Instituut dat zich sterk maakt voor het Sranantongo en ontwikkeling daarvan in al haar facetten. De geschiedenis, de taalcultuur en de taalontwikkeling staan hierin centraal. Stuart maakt zich sterk voor niet alleen de ontwikkeling van het Sranantongo, maar ook voor beheersing van de grammatica en de spelling. Volgens Stuart kan niemand kwalijk genomen worden dat zij het Sranantongo niet voldoende beheersen — we hebben de taal nu eenmaal niet op school geleerd. Hoog tijd om daar dus serieus over na te denken!
Rudy Uda
Rudy Uda groeide op tussen voornamelijk Sranantongo-sprekende en odo-gebruikende ouderen, waaronder zijn ouders en grootouders. Rudy’s Sranantongo en odo belangstelling namen verder toe door de politiek-culturele lessen van Eddy Bruma, die zich als cultuur-nationalist beijverde voor het permanent Sranantongo en odogebruik als bevrijdende vorm van dekolonisatie. In Suriname en Nederland heeft Rudy zijn grote voorliefde voor het Sranantongo en de odo uitgedragen in voordrachten, inleidingen, lezingen en cursussen. Tijdens een Sranantongocongres in Rotterdam gaf hij veelvuldig blijk van zijn odokennis en toepassing daarvan, waarop Rudy door wijlen dr. Hein Eersel als ‘odoloog’ werd bestempeld. Momenteel is Rudy wekelijks als docent Sranantongo in Rotterdam actief.
Denise Jannah
De in Suriname geboren zangeres Denise Jannah is de eerste Nederlandse muzikant die een platencontract tekent bij het vermaarde Amerikaanse jazzlabel Blue Note. De contra-alt tourt over de hele wereld, staat zeven keer op North Sea Jazz en treedt op voor hoogwaardigheidsbekleders als koningin Beatrix en Prins Claus, prins Willem-Alexander en prinses Máxima, de Surinaamse president Ronald Venetiaan, de Amerikaanse president Bill Clinton en zijn vrouw Hillary Clinton en Nelson Mandela. Denise Jannah wint twee Edisons, een Golden Orpheus in Bulgarije en de Bata Anastasijević Award tijdens het Nisville Jazz Festival in Servië. In 2009 wordt de zangeres benoemd tot Ridder in de orde van Oranje Nassau.
Beeld: jannahmusic.com
Diana Vlet
Diana Vlet is een inheemse Lokono en Warau. Diana is werkzaam als communicatieadviseur bij de overheid. Ze vervult de rol van adviseur voor het Koloniaal en Slavernijverleden bij de gemeente Den Haag en het ministerie van Binnenlandse Zaken, waar ze landelijk advies geeft op dit gebied. Haar expertise als adviseur Koloniaal en Slavernijverleden wordt regelmatig ingezet door de overheid.Daarnaast is ze politicus bij Ubuntu Connected Front. Diana is geboren en getogen in het dorpje Bernhardsdorp in Suriname. In Suriname leven nog steeds slechts 20.000 inheemse mensen, verdeeld over 9 stammen. Sinds 2013 is ze de voorzitter en oprichter van de stichting Herdenking slavernijverleden Suriname en het Caribisch Nederland (SHS). Onder de paraplu van SHS heeft ze ook twee andere stichtingen opgericht: de Stichting SHS Global Human Rights Amazone en SHS Indigenous in Nederland.
Arnold Sardjoe a.k.a M.O.K
Arnold Sardjoe alias M.O.K. begon op zijn 12de met keyboard en piano les. Al snel kwam men erachter dat er in de jonge M.O.K. een ware toetsenist zat. Voor zijn16e verjaardag had hij alle te behalen diploma’s in zijn zak. M.O.K. zorgt met zijn “One Man Band“ voor een feestelijke afsluiting. Het repertoire bestaat uit diverse Caribische/Latin stijlen, Reggae, Motown, en (neder)Pop dat natuurlijk onmisbaar is.
Beeld: moktheonemanband.nl
Ini dipi firi fu tiri, mi skrifbosro e triki, ini a De fu mi Tide, Dyodyotongokoni, tapu udu ferfi baniri!
‘In de echo van mijn zijn, druppelt het penseel, majestueuze voorouders wijsheden op hout geverfde panelen!’
Krofaya Kromanti
Wil je graag een programma bijwonen, maar heb je niet de middelen om een kaartje te betalen? Mail dan naar info@denieuweliefde.com, we kunnen dan iets regelen.
