Hetklimaatendecrisisvandeverbeelding

zo 30 okt
19:00
Dit programma heeft al plaatsgevonden

Is fictie in staat ons op een dieper niveau tot actie aan te zetten?

De Indiase schrijver Amitav Ghosh omschreef de klimaatcrisis in zijn essay The Great Derangement (2017) als een crisis van cultuur – en dus van de verbeelding. Zijn we ‘niet goed wijs’ dat we het zonder grootse, nieuwe ideeën laten gebeuren? Dat we niet naar een andere vertelvorm zoeken, die de extremiteit wél kan weergeven? De literatuur dacht nog te klein, vond hij destijds, te moralistisch, maar de roman leent zich er bij uitstek voor.

Niettemin zien we de stapel cli-fi (climate fiction) in de boekenwinkel groeien en ontkomen we steeds minder aan de klimaatrealiteit, maar is de Grote Roman al geschreven? Welke wending heeft de klimaatvertelling in de laatste vijf jaar genomen? En wat doen de vooruitzichten met onze verbeeldingskracht, is zo’n toekomst überhaupt wel voor te stellen? Kortom: observeren we de zaak alleen maar, op afstand, of is er ruimte voor creatief en innovatief denken?

We onderzoeken ons collectief bewustzijn over het klimaat door een duik in de Nederlandse en Vlaamse literatuur te nemen. Onze host Münise Yavuz spreekt erover met auteur Adriaan van Dis, dierenrechtenfilosoof en schrijver Eva Meijer en journalist Jaap Tielbeke. Is fictie in staat ons op een dieper niveau tot actie aan te zetten? En hoe ziet het ultieme boek eruit dat ons een radicaal andere kijk op de klimaatcrisis kan geven?

Eva Meijer draagt voor uit haar boek Zee Nu en Sholeh Rezazadeh verzorgt de poëtische omlijsting.

Bezoek ’s middags het programma: Masterclass Ecoliteratuur en koop hier je combiticket.

Adriaan van Dis

Adriaan van Dis (1946) groeide op in Bergen, te midden van halfzussen en ouders met een Indische (oorlogs)geschiedenis. Hij debuteerde in 1983 met de novelle Nathan Sid, bekroond met het Gouden Ezelsoor. In de beginjaren negentig schreef hij een aantal reisromans, waaronder Het beloofde land en In Afrika. In 1994 verscheen de uiterst succesvolle roman Indische duinen, over een in Nederland geboren zoon van een Indische familie die wordt opgevoed in de sfeer van verzwegen leed. Dit boek werd bekroond met de Gouden Uil (1995) en de Trouw Publieksprijs en genomineerd voor de Libris-prijs, de AKO-prijs en de Aristeion-prijs. In zijn roman KliFi (2021) afkorting voor Klimaat Fictie maakt hij een sprong in de tijd en schetst hij een dystopisch toekomstbeeld van republiek Nederland en de gevolgen van klimaatverandering.

Eva Meijer

Eva Meijer is beeldend kunstenaar, filosoof, schrijver en singer-songwriter. Meijer schreef veertien boeken, haar werk is vertaald in meer dan twintig talen. Haar debuutroman Het schuwste dier verscheen in 2011 en werd genomineerd voor de Academica Literatuurprijs, de Gouden Boekenuil en de Vrouw&Proza DebuutPrijs. In 2021 schreef ze het essay voor de Maand van de Filosofie: Vuurduin. Aantekeningen bij een wereld die verdwijnt. Ook verscheen Haar vertrouwde gedaante, een novelle. Haar meest recente boeken zijn Zee Nu, een roman waarin de zee komt, Verwar het niet met afwezigheid, een essay over politiek en stilte en Misschien is een ander woord voor hoop.

Foto: Merlijn Doomernik

Jaap Tielbeke

Jaap Tielbeke (1989) werkt sinds 2015 op de redactie van De Groene Amsterdammer. In zijn boek Een beter milieu begint niet bij jezelf (2020) betoogt hij dat nadruk op ‘groen’ consumentengedrag de grote vraagstukken buiten beschouwing laat en de ware schuldigen buiten schot. Terwijl wij onze ecologische voetafdruk proberen te verkleinen, blijft de fossiele industrie doodleuk doorgaan met het oppompen van olie. Terwijl wij elkaar vliegschaamte aanpraten, blijven overheden luchtverkeer subsidiëren. In plaats van met het beschuldigende naar elkaar te zwaaien, moeten we de echte verantwoordelijken verantwoordelijk houden. Het bestrijden van de klimaatcrisis vergt, kortom, politieke actie. Tielbeke studeerde Internationale Betrekkingen in Groningen en Filosofie in Antwerpen en Nijmegen. Voor De Groene schrijft hij vooral over klimaatverandering, sociale bewegingen en democratische vernieuwing. (WN 2021)

Foto: Mirjam van der Linden

Sholeh Rezazadeh

Sholeh Rezazadeh (1989) is schrijver en dichter. Ze kwam in 2015 vanuit Iran naar Nederland. Drie jaar na haar aankomst tekende ze een contract voor haar literaire roman. Begin 2022 won ze de Debutantenprijs van de Maatschappij der Nederlandse letterkunde met haar debuutroman ‘De hemel is altijd paars’ die haar een plek bezorgde op de longlist van de Libris Literatuur Prijs en werd bekroond met De
Bronzen Uil Publieksprijs. Door een jury van de Volkskrant werd ze uitgeroepen tot literaire talent 2022. Verder won ze in 2019 ook al de El Hizjra literatuurprijs voor haar poëzie. Haar werk is o.a. gepubliceerd in NRC, De Gids en De Groene Amsterdammer.

Meer info: www.sholehrezazadeh.nl

Münise Yavuz

Münise Yavuz (1989) is als publicist bekroond met de Jan Hanlo Essayprijs Klein en de Anil Ramdas Essayprijs. Ze werkt als onderzoeker bij de Hogeschool van Amsterdam. Momenteel schrijft ze columns over popcultuur voor De Groene Amsterdammer en haar eerste boek bij uitgeverij De Bezige Bij.