Woorden toen, woorden nu
Wil je weten hoe de maatschappij in de loop van de geschiedenis is veranderd? Ons taalgebruik verklapt alles.
Luister hieronder het programma terug:
Over dit programma
Taal verandert en haar gebruikers veranderen mee. Het lexicon van de ene partij wordt na verloop van tijd gekaapt door de tegenstander. En woorden die vroeger onschuldig leken, zijn nu verbannen. Wil je weten hoe onze maatschappij in de loop van de geschiedenis is veranderd? Ons taalgebruik verklapt alles.
In februari 2019 publiceerde De Groene Amsterdammer een groot data-onderzoek over het taalgebruik in het politieke én publieke debat van de afgelopen decennia. Het onderzoek toonde aan dat de context waarin we bepaalde woorden gebruiken drastisch is veranderd. Zo wordt het woord ‘Islam’ tegenwoordig in één adem genoemd met ‘radicalisme’ en ‘terrorisme’, terwijl het enkele jaren terug vooral werd geassocieerd met ‘levensbeschouwing’ en ‘religie’.
Vanavond presenteert onderzoeker Sal Hagen van de Universiteit van Amsterdam de resultaten van zijn meest recente data-onderzoek. Hoe gebruiken we de woorden ‘feminisme’, ‘racisme’ en ‘klimaatverandering’ in de publieke en politieke arena? Hoe is dat gebruik veranderd en wat is het effect daarvan geweest? Vormt ons denken de taal, of vormt de taal ons denken?
Taal is macht en in de publieke en politieke arena bewapenen wij ons met woorden. Woorden die naar verloop van tijd van betekenis veranderen en een nieuwe context krijgen. Zo komt in de discussie over gender en geslacht de macht van taal sterk tot uitdrukking en is de context waarin het woord ‘feminisme’ de laatste vijftig jaar is gebruikt veel veranderd.
Onder leiding van moderator Mirthe Frese geven wij het woord aan: Rasit Elibol van De Groene, Pleuni Veen, Dirk van den Bosch, onderzoeksjournalist Zoë Papaikonomou en data-onderzoeker Sal Hagen.
Dit programma wordt georganiseerd in samenwerking met De Groene Amsterdammer en de Maand van de Geschiedenis.
Gasten
Sal Hagen
Sal Hagen werkt als onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam binnen het ODYCCEUS ERC project. Hier combineert hij kwalitatief cultureel onderzoek met kwantitatieve methoden uit de informatica en digital methods. Zijn huidige onderzoek betreft hoe online subculturen zich als politieke bewegingen manifesteren. Hij werkte eerder samen met De Groene Amsterdammer en De Correspondent.
Rasit Elibol
Rasit Elibol werkt bij De Groene Amsterdammer. Hij schreef eerder onder meer voor Het Parool. In 2014 won hij de VPRO Bagagedrager, een prijs voor jonge reisschrijvers. Bij De Groene schrijft hij onder meer over jihadisten en hun families, ondermijnende criminaliteit en armoede.
Zoë Papaikonomou
Zoë Papaikonomou is onderzoeksjournalist en mediadocent. Als auteur van Heb je een boze moslim voor mij? interviewde zij samen met Annebregt Dijkman ruim zestig journalisten en experts over diversiteit en inclusie in actualiteitenmedia. Samen met radio-DJ One’sy Muller maakt ze de media-kritische Bonte Was Podcast over blinde vlekken in de media. Ze schrijft over ‘superdiversiteit’ voor online platform Nieuw Wij. (Foto door Jihane El Amrani)
Dirk van den Bosch
Dirk van den Bosch is network officer voor de Europese Groenen in het Europees parlement. Als voormalig woordvoerder in het parlement, weet hij alles over de frames en communicatie omtrent milieu-kwesties. Door zijn werk kent hij de ins en outs van het klimaatdebat en weet hij als geen ander hoe woorden sturing kunnen geven aan maatschappelijke discussies.
Pleuni Veen
Pleuni Veen studeert Mime aan de Amsterdamse Hogeschool voor
de Kunsten. Met een achtergrond in de theoretische wiskunde, bespeelt
zij nu als opkomende actrice de planken vanuit een mathematisch perspectief.
Mirthe Frese (moderator)
Mirthe Frese is de moderator deze avond. Daarnaast maakt ze theater, waaronder haar solovoorstelling Retourtje Polen en schrijft ze haar debuutroman over haar Joods – Molukse familiegeschiedenis. Hiervoor werkte ze jarenlang als presentator en programmamaker bij De Balie.
(Foto door Claudia Kamergorodski)
